Η ένδοξος παρθενομάρτυς και ανάργυρος ιατρός της ιστορικής Εφέσου

Στις 4 Σεπτεμβρίου η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά και γεραίρει τη μνήμη της αγίας ενδόξου παρθενομάρτυρος Ερμιόνης της αναργύρου ιατρού. Σύμφωνα με το ιερό βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων η αγία Ερμιόνη ήταν μία από τις τέσσερις θυγατέρες του Διακόνου και Αποστόλου Φιλίππου, ο οποίος καταγόταν από την Καισάρεια της Παλαιστίνης και ήταν ένας από τους επτά διακόνους της πρώτης Εκκλησίας των Ιεροσολύμων. Οι άλλες τρεις θυγατέρες του είχαν τα ονόματα Ευτυχίς, Γλαύκη και Καλλίστη. Η Ερμιόνη διακρινόταν για τη βαθιά της πίστη στον Αναστάντα Κύριο και το προορατικό της χάρισμα, αλλά και για την αγάπη της προς τον συνάνθρωπο. Κατείχε μάλιστα και την ιατρική τέχνη και διά της επικλήσεως του ονόματος του Ιησού Χριστού θεράπευε τους ασθενείς.

Μαζί με την αδελφή της, την Ευτυχίδα, μετέβη από τα Ιεροσόλυμα στην Έφεσο για να συναντήσουν τον άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο και Ευαγγελιστή, αλλά μόλις πληροφορήθηκαν ότι έχει εγκαταλείψει την επίγεια ζωή, έσπευσαν να συναντήσουν τον μαθητή του Αποστόλου Παύλου Πετρώνιο. Ο Πετρώνιος μίλησε σ’ αυτές για το ιεραποστολικό έργο τόσο του θεηγόρου Αποστόλου των Εθνών Παύλου όσο και του Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου, ενώ τον χαροποίησε το γεγονός ότι η Ερμιόνη κατείχε την ιατρική τέχνη, την οποία και εξασκούσε δωρεάν προς θεραπεία των πασχόντων αδελφών.

Όταν όμως επισκέφθηκε την Έφεσο ο αυτοκράτορας Τραϊανός (98-117μ.Χ.) κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του εναντίον των Περσών, πληροφορήθηκε για την ιεραποστολική δράση της Ερμιόνης και το θεραπευτικό της έργο, το οποίο επιτελούσε διά της χάριτος του Θεού. Έδωσε τότε εντολή να την φέρουν ενώπιόν του. Στην αρχή προσπάθησε με διάφορες κολακείες να την πείσει να αρνηθεί τον Χριστό, αλλά η σθεναρή της ομολογία υπέρ της χριστιανικής πίστεως εξόργισε τον Τραϊανό και διέταξε να τη ραπίσουν στο πρόσωπο για πολλή ώρα. Η Ερμιόνη υπέμεινε το μαρτύριο με χαρά, διότι έβλεπε τον Χριστό με τη μορφή του διδασκάλου της, του Πετρωνίου, να την ενισχύει. Βλέποντας ο αυτοκράτορας την καρτερία και την ακλόνητη πίστη της και μετά την πρόρρησή της ότι ο Τραϊανός θα νικήσει τους Πέρσες, αλλά θα χάσει τον αυτοκρατορικό θρόνο, αισθάνθηκε τόση ντροπή, ώστε την άφησε ελεύθερη. Στη συνέχεια η Ερμιόνη ίδρυσε στην Έφεσο ένα πανδοχείο, στο οποίο δεχόταν όλους όσους είχαν ανάγκη σωματικής θεραπείας, ψυχικής στήριξης, αγάπης, στοργής και φροντίδας. Γι’ αυτό και η φιλάνθρωπος Ερμιόνη έλαβε από τους χριστιανούς της περιοχής την προσωνυμία «Το ρόδο της Εφέσου».

Όταν τον Τραϊανό διαδέχθηκε στον αυτοκρατορικό θρόνο το 117μ.Χ. ο γαμπρός του, ο Αδριανός, εξαπέλυσε αδυσώπητο διωγμό εναντίον των χριστιανών. Μόλις πληροφορήθηκε ο χριστιανομάχος αυτοκράτορας την ιεραποστολική δράση της Ερμιόνης, διέταξε να την φέρουν ενώπιόν του και αμέσως έδωσε την εντολή να υποβληθεί σε φρικτά βασανιστήρια. Αρχικά την έδειραν ανελέητα, αλλά εκείνη δοξολογούσε τον Κύριο. Στη συνέχεια κάρφωσαν περόνες στα πέλματα των ποδιών της, αλλά και πάλι έμεινε σταθερή στην πίστη της, δοξολογώντας το όνομα του Κυρίου που την αξίωσε να υποφέρει γι’ Αυτόν. Βλέποντας ο Αδριανός την αμετάβλητη στάση της μάρτυρος, διέταξε να γεμίσουν έναν λέβητα με πίσσα, θειάφι, άσφαλτο και μόλυβδο. Αφού πυρακτώθηκε, την οδήγησαν για να τη ρίξουν μέσα. Η ένδοξος μάρτυς μπήκε μέσα στον πυρακτωμένο λέβητα, αφού πρώτα έκανε το σημείο του Σταυρού, ζητώντας ενίσχυση από τον Θεό. Αμέσως η φωτιά έσβησε και χύθηκε έξω ο μόλυβδος, η δε Ερμιόνη βγήκε σώα και αβλαβής. Βλέποντας εξοργισμένος ο αυτοκράτορας το παράδοξο θαύμα, διέταξε να πυρακτώσουν ακόμη περισσότερο τον λέβητα, ώστε να χωνευτούν μέσα σ’ αυτόν τα οστά της μάρτυρος. Μόλις ο Αδριανός είδε την Ερμιόνη να στέκεται αγέρωχη και αβλαβής μέσα στον λέβητα και να ομολογεί ότι αισθάνεται σαν να βρίσκεται μέσα σε δροσιά, πλησίασε τον λέβητα και έβαλε το χέρι του. Αμέσως βγήκαν τα νύχια από το χέρι του και κατακάηκε το δέρμα του. Τότε η αγία απευθυνόμενη στον Αδριανό είπε: «Βασιλεῦ, ζῇ Κύριος ο Θεός!» Μόλις ο αυτοκράτορας άκουσε αυτά τα λόγια, θύμωσε ακόμη πιο πολύ και διέταξε να πυρακτώσουν ένα μεγάλο τηγάνι και να βάλουν την Ερμιόνη μέσα σ’ αυτό γυμνή. Αλλά Άγγελος Κυρίου σκόρπισε τη φωτιά, η οποία κατέκαυσε όσους βρίσκονταν εκεί, ενώ η ένδοξος μάρτυς του Χριστού έμεινε και πάλι σώα και αβλαβής, δοξάζοντας και υμνολογώντας το όνομα του Κυρίου. Βλέποντας ο Αδριανός το νέο παράδοξο θαύμα, έδωσε εντολή να τη βγάλουν από το πυρακτωμένο τηγάνι. Τότε η Ερμιόνη απευθύνθηκε στον αυτοκράτορα και του είπε ότι ο Κύριος φρόντισε να την υπνώσει μέσα στο τηγάνι και μάλιστα στον ύπνο της είδε ότι προσκυνούσε τον μεγάλο θεό Ηρακλή. Μόλις ο Αδριανός άκουσε αυτά τα λόγια, χάρηκε τόσο πολύ, ώστε την πρόσταξε να εισέλθει μέσα στον ειδωλολατρικό ναό και να προσκυνήσει τον θεό Ηρακλή. Η μάρτυς του Χριστού μπήκε στον ναό και αφού προσευχήθηκε στον Πανάγαθο και Πανοικτίρμονα Θεό, τον ένα και αληθινό, άρχισαν να πέφτουν αστραπές και βροντές. Τότε όλα τα ειδωλολατρικά αγάλματα κατακερματίστηκαν και μετά τη συντριβή τους, μεταβλήθηκαν σε κονιορτό. Μόλις η Ερμιόνη βγήκε από τον ναό, προέτρεψε τον Αδριανό να μπει μέσα για να βοηθήσει τους θεούς του, διότι έπεσαν και δεν μπορούν να σηκωθούν. Όταν εισήλθε ο αυτοκράτορας στον ναό και αντίκρισε τη συντριβή των ειδώλων, εξαγριώθηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε έδωσε εντολή να αποκεφαλισθεί αμέσως η πολύαθλος μάρτυς του Χριστού.

Η Ερμιόνη οδηγήθηκε έξω από την πόλη και ζήτησε από τους δύο δημίους της, τον Θεόδουλο και τον Θεοτίμητο, να της επιτρέψουν πρώτα να προσευχηθεί. Οι δύο δήμιοι αρνήθηκαν και χωρίς αναβολή σήκωσαν τα ξίφη τους για να την αποκεφαλίσουν. Όμως με τη θαυματουργή επέμβαση του Παντοδυνάμου Θεού τα χέρια τους ξεράθηκαν. Το γεγονός αυτό τους έκανε να πιστέψουν στον Ιησού Χριστό, παρακάλεσαν δε τη φιλάνθρωπο Ερμιόνη να προσευχηθεί για τη σωτηρία των ψυχών τους. Αφού προσευχήθηκε στον Κύριο, αμέσως παρέδωσαν τις ψυχές τους στον δικαιοκρίτη Κύριο, ενώ μετά από λίγο εκοιμήθη ειρηνικά η ένδοξος παρθενομάρτυς του Χριστού αγία Ερμιόνη.

Μετά την εκδημία της, ευσεβείς χριστιανοί πήραν με ευλάβεια τα ιερά της λείψανα και τα ενταφίασαν με τις πρέπουσες τιμές στην πόλη της Εφέσου. Ο τάφος της κατέστη αέναος πηγή πολυάριθμων θαυμάτων, αφού από αυτόν ανέβλυζε ιαματικό μύρο. Μάλιστα αυτό το μύρο το διένειμε ως θαυματουργό η ένδοξος πρωτομάρτυς της Χίου αγία Μυρόπη, όταν κατά την περίοδο των διωγμών του αυτοκράτορος Δεκίου (249-251μ.Χ.) αποβιβάσθηκε μαζί με τη μητέρα της μ’ ένα πλοιάριο από την Έφεσο στη Χίο. Στον τόπο, όπου αποβιβάσθηκε η αγία Μυρόπη με το μύρο από τον τάφο της Αγίας Ερμιόνης, άρχισε να αναβλύζει αγίασμα. Σύμφωνα μάλιστα με την τοπική παράδοση η αγία Μυρόπη έφερε μαζί της και τη θαυματουργή εικόνα της Αγίας Ερμιόνης, την οποία έκρυψε σε βράχο και εκεί άρχισε αργότερα να αναβλύζει το αγίασμα. Στον ευλογημένο αυτό τόπο κτίσθηκε ο πρώτος ναός επ’ ονόματί της, ο οποίος έδωσε στην πλησίον του χωριού Θυμιανά παραθαλάσσια περιοχή της Χίου το όνομά της.Μ'αυτόν τον τρόπο η ένδοξος παρθενομάρτυς του Χριστού Ερμιόνη κατέστη ως μία από τις πλέον τιμώμενες και λαοφιλείς αγίες της μυροβόλου και αγιοτόκου νήσου Χίου. Ο πρώτος ναός της Αγίας Ερμιόνης καταστράφηκε, αλλά κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και κατόπιν άδειας από τον σουλτάνο ανεγέρθηκε νέος ναός με τη συνδρομή του Ιωάννου Σεκεριανού και του Εμμανουήλ Κρητικόπουλου. Στον ιστορικό αυτό ναό η πρώτη Θεία Λειτουργία τελέσθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 1754. Η ύπαρξη του ναού και του αγιάσματος της Αγίας Ερμιόνης και η κατ’ έτος στις 4 Σεπτεμβρίου τέλεση λαμπράς πανηγύρεως με τη συμμετοχή πλήθους πιστών συντέλεσαν στη διάδοση της τιμής της αγίας στη Χίο σε τέτοιο βαθμό, ώστε ανεγέρθηκαν στο νησί άλλοι επτά ιεροί ναοί επ’ ονόματί της (Καπέλα, Καταρράκτης, Καλαμωτή, Μεστά, Εμπορειός και Πυργί με δύο ναούς). Στο όνομα της αγίας παρθενομάρτυρος Ερμιόνης τιμάται και το περικαλλές παρεκκλήσιο στην κορυφή του λόφου «Πρωνός» στην Ερμιόνη Αργολίδος, το οποίο ανεγέρθηκε με πρωτοβουλία και δαπάνη του εξ Ερμιόνης αειμνήστου Μητροπολίτου Σάμου και Ικαρίας κυρού Παντελεήμονος Μπαρδάκου και αποτελεί μετόχιο της Ιεράς Μονής Προφήτου Ηλιού Βιλίων Αττικής.Επίσης στις 3 Σεπτεμβρίου 2004, παραμονή της εορτής της αγίας, τελέσθηκαν από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σάμου και Ικαρίας κ. Ευσέβιο τα θυρανοίξια του νεόδμητου ιερού ναού της Αγίας Ερμιόνης στην περιοχή «Καλούσος –Βαρελά»,πλησίον του χωριού Παλαιόκαστρο της νήσου Σάμου,ενώ στις 23 Σεπτεμβρίου 2018 θεμελιώθηκε στον προαύλιο χώρο του Γηροκομείου στη Στυλίδα Φθιώτιδος ναός επ'ονόματί της,για να τιμηθεί η προστάτιδα αγία του ιδρύματος. Πλούσια είναι και η υμνογραφία της Αγίας Ερμιόνης, αφού ασματικές ακολουθίες προς τιμήν της έχουν ποιήσει ο αείμνηστος υμνογράφος Γεράσιμος Μοναχός ο Μικραγιαννανίτης και ο Αρχιμανδρίτης - Ιεροκήρυξ π. Νικόδημος Αεράκης.

Η ευχή όλων μας είναι η ένδοξος παρθενομάρτυς του Χριστού αγία Ερμιόνη η ανάργυρος ιατρός να πρεσβεύει αδιάλειπτα στον Κύριο για τη σωτηρία όλων μας,παράλληλα δε να μας ενισχύει με το αγωνιστικό της φρόνημα στην αμώμητο χριστιανική πίστη στους σημερινούς χαλεπούς καιρούς.

Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος
Εκπαιδευτικός